Leven Lang Ontwikkelen bij private opleiders tijdens en na Corona
Door Alain Hofman, beleidsmedewerker NRTO
Waar komt leven lang ontwikkelen vandaan?
Leven lang ontwikkelen als algemeen geaccepteerd sociaal-maatschappelijk uitgangspunt is relatief recent. In de (tweede helft van de) twintigste eeuw was leven lang ontwikkelen iets dat zich voornamelijk op de arbeidsmarkt, gedurende de loopbaan van werknemers, afspeelde. Het dominante beeld was dat zodra een persoon een diploma had gehaald en daarmee (vaak fulltime) aan de slag kon bij een werkgever, verdere scholing plaatsvond binnen de functie en/of het bedrijf. Het was niet gebruikelijk om na een aantal jaar bij een ander bedrijf aan de slag te gaan, laat staan in een andere branche. Scholing voor volwassenen was hierdoor voornamelijk gericht op ofwel werknemers die zich bij lieten scholen tijdens hun loopbaan of op mensen die geen baan (meer) hadden en zich wilden voorbereiden op een nieuwe carrière.
De afgelopen twintig jaar is dit model achterhaald. Mensen volgen steeds vaker opleidingen, ongeacht hun sociale of maatschappelijke positie. Vele factoren spelen mee in deze omslag, maar tegenwoordig is het algemeen geaccepteerd dat het dominante maatschappelijke model van de nabije toekomst zal worden gekenmerkt door leven lang ontwikkelen. De infrastructuur die leven lang ontwikkelen voor alle inwoners van Nederland mogelijk moet maken is echter nog niet klaar. Onder andere in het rapport van de commissie Borstlap, afgerond vlak voordat de coronacrisis uitbrak in Nederland, werd dit aangestipt.
Coronacrisis en leven lang ontwikkelen
Onbedoeld of niet, de coronacrisis heeft als katalysator gewerkt om de infrastructuur in Nederland (en een groot deel van de wereld) aan te passen aan werken en leren op afstand. Dat wil zeggen: leren in en met een digitale omgeving, vanuit huis. Een goede internetverbinding, ervaring met digitaal vergaderen, wegwijs worden in digitale leeromgevingen, het regelen van zaken zoals leermiddelen en de juiste leer/werkomgeving in het huis creëren; allemaal elementen waar miljoenen Nederlanders mee te maken hebben gekregen tijdens de coronacrisis. Het toeval wil dat deze elementen ook de infrastructuur van leven lang ontwikkelen ondersteunen. Wanneer mensen gewend raken om ook thuis te werken en te leren, geeft dat meer mogelijkheden om ze een leven lang te laten ontwikkelen. De digitale revolutie en de technologische vooruitgang bieden verder steeds meer opties voor het personaliseren en het op maat maken van leertrajecten. Dit geldt zowel voor korte cursussen als voor langere opleidingen.
Leven Lang Ontwikkelen bij private opleiders
Leven lang ontwikkelen is in zekere zin in een stroomversnelling geraakt, juist ook door de effecten van de coronacrisis. Het is wel goed om stil te staan bij het feit dat veel mensen niet alleen anders zijn gaan werken, helaas hebben veel mensen noodgedwongen geen of ander werk als gevolg van de coronacrisis. Er is daardoor ook meer druk om deze mensen zo snel mogelijk richting hun volgende baan te helpen. Ook hierin speelt het principe van leven lang leren een belangrijke rol. In dit artikel gaan we in op hoe private opleiders voorzien in deze grote maatschappelijke behoefte.
De kracht van private opleiders is hun flexibiliteit en maatwerk. Ze werken vraaggestuurd. Die vraag naar opleidingen is nu anders dan voor de coronacrisis. We hebben gezien dat opleiders tijdens de coronacrisis snel schakelden om hun aanbod op een andere manier vorm te geven, zodat mensen kunnen blijven leren, ongeacht waar zij zich bevinden. Met evenveel bewondering zien we dat ook deelnemers snel schakelen om opleidingen, coaching en andere trajecten op een andere manier te volgen dan zij voor de coronacrisis deden. Zo maken en houden wij werkend Nederland duurzaam arbeidsmarktfit.
Een leven lang leren en blijven innoveren, nu én straks
Thuiswerken zal de digitale vaardigheden van de werkende bevolking vergroten. Dit geldt ook voor de vaardigheden om online te leren. Deze periode van thuis werken en thuis zitten zal een katalysator zijn voor online werken én online leren. Maar altijd zal maatwerk en flexibiliteit in leervormen en aanbod nodig zijn. Juist dat maatwerk is de kracht van private opleiders. Dat leidt tot efficiënt leren en kosten efficiency. De toekomst van het leven lang leren vraagt om inzet op online opleiden. Wanneer kan online leren een goed alternatief zijn voor fysieke (klassikale) onderwijsvormen? Welke principes zijn leidend bij de toepassing van online leren?
Werk vraaggestuurd
Wanneer online methodes op een goede wijze worden ingezet, maken ze leren toegankelijker: mensen leren op de plek en het tijdstip dat hen uitkomt. Digitale methodes helpen docenten/trainers en deelnemers om op een efficiënte manier te leren. Opleiders, werkgevers en gebruikers zullen de komende periode een steile leercurve doorlopen. Online is veel mogelijk, maar de kracht zit in de juiste balans tussen online en offline. Niet iedereen wil online een opleiding volgen, niet alles kan online effectief worden aangeleerd. Voor sommige doelen en doelgroepen is de werkplek de meest effectieve leerplek. Doel, doelgroep, leermogelijkheden bepalen of er online, offline of juist een combinatie van beiden moet worden ingezet.
Kennisoverdracht kan via onlinemethoden
Online leren biedt mogelijkheden om kennis over te dragen aan grote aantallen werkenden. Er zijn kant en klare online opleidingen en trainingen. Lessen waar kennisoverdracht centraal staat kunnen worden opgenomen en worden bekeken waar en wanneer de deelnemer dat wil. Een les kan live worden uitgezonden, bijvoorbeeld in de vorm van een webinar. Voor werkvormen die interactie met docent en collega deelnemers vragen biedt de virtual classroom een oplossing.
Online leren is anders leren
De digitale leeromgeving biedt mogelijkheden, maar vraagt ook de nodige aandacht. Het volgen van kant en klare online opleidingen vraagt een intrinsieke motivatie en discipline van de deelnemer. In virtual classrooms is de fysieke afstand tussen deelnemers (onderling) en docent/trainer groter. Deelnemers krijgen andere prikkels en zijn sneller afgeleid omdat zij niet fysiek in een groep zitten. Het volgen en aanmoedigen van deelnemers is belangrijk. Veel deelnemers hebben daarbij ook behoefte aan structuur. Vaste tijden voor het deelnemen aan de virtual classroom of het webinar biedt mensen een vorm van houvast. Soms is het volgen van e-learning een voorwaarde om deel te kunnen nemen aan virtual classrooms of de offline training. Ook kunnen (korte) 1-op-1 online coaching sessies worden gepland. Dat helpt om het leren vast te houden.
Voor het aanleren van vaardigheden is blended learning het meest effectief
Door middel van ‘Online sociale learning’ kunnen opleidingen methodisch en effectief worden vormgegeven. Zo kan in het (post)coronatijdperk de thuiswerkplek een leerplek worden. Voor vaardigheden zoals creatief denken, probleemoplossend werken, en effectief communiceren is echter feedback en interactie met de trainer en andere deelnemers een must. Het aanleren van deze vaardigheden vraagt maatwerk en afhankelijk van het doel wat je wilt bereiken ook fysiek contact.
Online leren toont daarmee tegelijkertijd aan hoe belangrijk het offline ofwel klassikaal onderwijs is. Dit geldt bovenal voor mensen die een vak of technische vaardigheid leren. Online en offline leren bieden de ideale oplossing wanneer ze worden gecombineerd. Dit zogenaamd Blended learning overstijgt de effectiviteit van eenzijdig gebruik van een werkvorm. In een wereld die steeds meer digitaal wordt en van mensen vraagt dat ze zich blijven ontwikkelen is het een must dat werkgevers én opleiders investeren in een infrastructuur die online leren mogelijk maakt.
Wat is de (blijvende) erfenis van de coronacrisis voor het leven lang ontwikkelen?
Twee elementen zullen naar verwachting niet meer verdwijnen: de infrastructuur van leren op afstand en de normalisering van het blijven leren. Ongeacht hoe oud je bent en in welke fase van je carrière je bevindt, vroeg of laat zal er een kortdurende of wat langer durende opleiding gevolgd moeten worden. Dat is een zeer positieve ontwikkeling omdat wij mensen ervoor gemaakt zijn om ons hele leven te blijven leren. Wel is het van belang dat deelnemers, werkgevers en overheden bij het leven lang ontwikkelen uitgaan van wat de individuele deelnemer nodig heeft. Ze moeten uitgaan van de vraag van de deelnemer. Succesvol gebruik maken van de mogelijkheden van leven lang ontwikkelen betekent de vraag van de deelnemer centraal stellen. Dat vraagt maatwerk. Dat vraagt flexibiliteit, dat vraagt kennis van de wijze waarop volwassenen leren. En dat is de kracht van private opleiders. Nu, maar ook straks.
Dit artikel heeft eerder in het tijdschrift Hoger Onderwijs Management gestaan.
